Kunst in Coevorden (deel 11)
Inmiddels zit ik helemaal in vakantie ritme hier in huis, de kinderen hebben al een paar week geen school en we hoeven geen van ons 3en vroeg uit de veren. Formeel heb ik geen vakantie op genomen, maar ik kan toch wel merken dat alles op een lagere pitje staat qua werkzaamheden. Afgelopen week was er nog aardig wat regen en de consequenties van al dat vele water was erg duidelijk zichtbaar in delen van ons land en onze buurlanden. Gelukkig zakt het water nu en kunnen de herstelwerkzaamheden gestart worden. De warme drogere dagen hadden een voordeel, meer buiten zijn!
Buiten het feit om dat de tuin flink aangepakt kon worden, omdat er door al het regen een walhalla was ontstaan voor onkruid en ik dit eerst kon gaan aanpakken. (* zucht)
Eindelijk weer naar buiten gaan om te wandelen en rond te fietsen is eigenlijk wel weer een verademing. Ik ben niet zo'n goede huismus, na een paar dagen wil ik niet langer tegen muren aan kijken en snak ik naar wat frisse lucht en een andere omgeving. Ondertussen leer ik alle kiertjes en scheurtjes, steegjes en sluiproutes in Coevorden kennen en maak ik deze woonplaats waar ik nu inmiddels 3 jaar woon mij eigen.
Het Klinkvlierse plas als mooie plaats voor de dames om zich even goed uit te leven in het water en voor mij is al het culturele van Coevorden erg interessant. Hoe meer ik mij in alles verdiep, hoe boeiender ik alles vind. Naast allerlei kunstwerken zijn er ook nog veel gebouwen met een verhaal en heeft Coevorden als stad ook "belachelijk" veel geschiedenis, waar ik iedere keer meer van leer door alle kunstwerken die ik nu een voor een opzoek.
Zo ook het stuk kunst waar ik vandaag over schrijf. Het was mij namelijk al een paar keer opgevallen dat wanneer ik bij de de action kom. Wat vaker is dan ik me voorneem (het gewoon erg slecht is voor mijn portemonnee), dat er een lantaarnpaal is waar een standbeeld bij staat. Het lijkt erop dat hij deze wil aansteken en voor ik het voor deze blog uitzocht vermoede ik al dat dit iets te maken moest hebben met het feit dat voor het gebruik van elektrische lampen, gas lampen werden gebruikt en er iemand moest zijn om deze aan te steken.
Wat ik sowieso een mooi detail vind voor dat ik echt start met het kunstwerk zelf is dat niet alleen deze lamp op een ouderwetse gaslamp lijkt, maar alle lampen in deze straat en ook een paar omliggende straten. Ik heb verder niet opgelet of de zelfde lantaarn door heel Coevorden centrum heen wordt gebruikt, maar zouden ze dat wel doen als het niet het geval is. Het is in mijn opinie een fantastisch detail aan een stukje vereert geschiedenis van de stad.
Terugkomend op het standbeeld, ik was erg benieuwd of deze lantaarn ook was aangesloten op elektriciteit of dat het meer een kunstobject zou zijn en daarvoor heb ik voor de foto's gewacht tot het donker was en de lichten aangingen. Tot mijn voldoening word het inderdaad verlicht. Dit kunstwerk heet heel toepasselijk de gaslantaarnsopsteker en is gemaakt door Jan Krikke.
Het beeld is geplaatst in 2001 en stond oorspronkelijk een straat verder op op de spoorsingel met de gracht als zijn achtergrond. In 2008 hebben ze het beeld de plaats gegeven die hij nu heeft namelijk aan het koedijkje (de kop van de nieuwe haven.) Dit is de voormalige plek van de gas fabriek en het standbeeld staat voor de geschiedenis van de komst en gebruik van gas in het dagelijkse leven. Bij het beeld ligt een steen met een opschrift:
GASLANTAARNOPSTEKER aangeboden door n.v. rendo holding 1951 - 4 september - 2001 ter gelegenheid van 50 jaar aardgas in coevorden als eerste gemeente in nederland met als gaspionier de heer j.th.m. thijsen (1910-1996) onthuld door de heer th.e.j. thijssen beeldhouwer jan krikke
De geschiedenis van gas is best interessant en bijna niet voor te stellen omdat wij in een wereld leven waar je letterlijk overal elektriciteit overal uit de muur kan halen. De wereld was toen des tijds een stuk donkerder. Licht in je huis werd voorzien door kaarsen of olielampen en buiten was het pikdonker. Pieter Mincklers deed de uitvinding steenkoolgas in 1785. een notitie is toegevoegd aan de vermelding namelijk:
Een gedenksteen in Murdoch's huis in Cornwall vermeldt dat hij de uitvinding in 1792 deed. Minckelers was de eerste uitvinder, maar die heeft de uitvinding niet verder uitgewerkt.
In 1826 krijgt Amsterdam de eerste gasfabriek en uiteindelijk krijgt Coevorden in 1862 ook zijn eigen gas fabriek. Vanaf dit punt veranderd er veel voor Coevorden er komen straatlantaarns rond de markt op gas die elke avond na zonsondergang aan worden gezet. Zo is de stad in de nacht een stuk minder donkerder. Het gas werd over de jaren een stuk schoner hoe verder dit zich door ontwikkelde en er kwamen meer lantaarns bij. Over de jaren heen veranderd de fabriek meerdere malen van eigenaar tot dat de heer Thijssen en Vos de fabriek in handen krijgt deze pakken de fabriek grondig aan omdat het de beste dagen gezien heeft, gaslevering gaat hierdoor ook een stuk stabieler doordat de fabriek tussen verkopen door niet meer stil ligt.
In Coevorden hebben 71 lantaarns gestaan waarvan 12 nachtlantaarns en 59 avondlantaarns. Er is een kaart op pdf van beschikbaar die je zelf kan bekijken als je dat interessant vind ook staat er een iets uitgebreidere verhaal dan hierboven omschreven als je iets meer wilt weten over de gasgeschiedenis op deze site van geschiedenis Coevorden.